Hitzaren artxiboa
Hitzaren artxiboan, iraganeko eta oraingo pertsona ospetsuen (politikoak, zientifikoak, artistak eta literatoak) ahotsak erregistratuta dituzten dokumentuak daude: konferentziak, errezitaldiak, hizkuntza-ikastaroak eta ipuinak, besteak beste.
Hitzaren artxiboa
Esandako hitz oro erregistratzen duten soinu-dokumentuak kontrolatzeko, gordetzeko eta zabaltzeko sortu zen Hitzaren artxiboa. Bilduma bi bloke handitan banatzen da, dokumentua nondik datorren kontuan hartuta: batetik, edizio komertzialaren bidez lortu direnak (erositakoa, dohaina eta D.L.) daude eta, bestetik, Espainiako Liburutegi Nazionalean egindako kultura ekitaldietako grabazioei esker sortutakoak.
Bildumaren historia jakiteko, 1950era egin behar dugu atzera, arbelezko hogeita lau disko jaso zirenean Menéndez Pidalek zuzentzen zuen Azterketa Historikoen Zentroko Hitzaren artxibo ohitik. 1931 eta 1933 bitartean egindako grabazioak ziren, Azorín, Juan Ramón Jiménez, Pío Baroja, Santiago Ramón y Cajal eta Espainiako beste pertsona ospetsu batzuen ahotsekin. Artxiboak are dokumentu gehiago lortu zituen 1958an Odeón etxeak emandakoari esker (Voz de su Amo, hiru disko berri, bata Alfontso XIII.aren ahotsarekin eta bi Primo de Rivera jeneralarenarekin).
Hirurogeiko hamarkadan, Hezkuntza eta Zientzia Ministerioak Espainiako kulturaren inguruko Hitzaren artxiboa sortzeko ideia berreskuratu eta grabazioak bildu eta hogeita hamar kaseteren bilduma berri bat plazaratu zuen, letra, zientzia eta politika munduko hainbat pertsona ospetsuren benetako ahotsekin. Horrelako proiektuek izugarrizko interesa piztu zuten; gauzak horrela, Menéndez Pidalek berriz argitarazi zuen artxiboa, bi aldiz: bata, 1990ean binilo-diskoan eta, bestea azkenean, Ikasleen egoitzak plazaratu zuen liburu formatuan (1998), jatorrizko testu eta ahots guztiak zekartzan bi disko konpakturekin.
Hitzaren artxiboan gordetzen den bilduman gero eta dokumentu gehiago daude Lege gordailuaren eskutik jasotako edizioari esker, baina gaur egun duen bolumena eta garrantzia ez luke izango Liburutegiko ekitaldien aretoan egin ziren kultura ekitaldiak modu sistematikoan grabatu izan ez balira (poesia errezitalak, liburu-aurkezpenak, konferentzia-zikloak, mahai biribilak, etab.). Jarduera horiek hirurogeita hamarreko hamarkadatik aurrera hasi ziren askotan erregistratzen, Hipólito Escolar eta Manuel Carrión zuzendari ziren garaiko kultura politikari esker; eta gaur egunera arte bizirik jarraitzen du ohitura horrek.
Duela gutxi, fonograforako argizarizko 53 zilindro lortu ziren, XIX. mende amaieran eta XX. mende hasieran grabatutako Hitzaren artxiboko erregistroekin: txisteen grabazioak eta atzerritarrentzako gaztelaniazko urrutiko ikastaro bat (1905ean AEBetan argitaratua). 2006az gero, binilo-diskoen bilduma garrantzitsuak erosi dira idazle hispanoamerikarren ahotsekin: Gabriel García Márquez, Ernesto Sábato, Nicolás Guillén, Pablo Neruda, etab.