Artxibatzea Junta Facultativa de Archivos, Bibliotecas y Museos

Artxiboaren Historia batzordearen Fakultatiboa

Batzar Fakultatiboa Sustapen Ministerioaren 1858ko uztailaren 17ko Errege Dekretu bidez eratu zen, eta hasieran Artxiboen, Liburutegien eta Museoen Zuzendaritza Goi Batzarra izena eman zitzaion.

1871ko uztailaren 5eko Errege Dekretuaren bidez, Artxiboen, Liburutegien eta Museoen Kontsulta Batzarra izena eman zitzaion. Artxiboen, Liburutegien eta Museoen Batzar Fakultatiboa izendapena 1875eko apirilaren 16ko Errege Dekretuaren bidez eman zitzaion. Batzarra behin baino gehiagotan arautu zen 1936a bitartean, baina egozten zitzaizkion zereginak ez ziren ia aldatu. Zeregin hauek zituen, batik bat:

  • Gobernuak Erresumako Artxibo, Liburutegi eta Museoen kokapenari eta sailkapenari buruz eskatzen dizkion kontsultak ebaztea, baita horietako bakoitzarentzako erregimenik komenigarrienari buruzkoak ere.
  • Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboko funtzionarioen zerbitzuak jaso behar dituzten Artxiboak, Liburutegiak eta Museoak kokatzea, gehitzea eta sailkatzea proposatzea.
  • Ezartzen diren sarietarako programak idaztea.
  • Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboaren araudi orokorrak proposatzea, baita establezimenduen araudi bereziak eta lan fakultatiboetarako instrukzioak ere.
  • Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboan sartzeko eta sustapenak lortzeko proposamenak helaraztea.
  • Artxibo, Liburutegi eta Museoen bildumak areagotzeko baliabideak proposatzea.
  • Esparruko langileen bereizketarako edo gabetzerako egindako gobernu-espedienteen berri ematea, baita espediente horiek establezimendu batera edo bestera, edo Atal batetik bestera lekualdatzeko egindakoak ere.
  • Establezimenduek aldizka Zuzendaritzari helarazi behar dizkioten egoerak eta memoriak aztertzea, eta horien presentziarekin idaztea dagokion Urtekaria. Urtekarian, Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboak bere ardurapeko establezimenduetan eskainitako zerbitzuak jaso behar dira.

Ministerioaren 1932ko abenduaren 30eko Instrukzio Publikoko Dekretu bidez, Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboaren Aholkularitza Kontseilua sortu zen. Kontseilu horrek erakunde osagarri gisa eta nagusiki Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboaren jarduerak sustatu eta garatzera bideratutako tresna gisa jardungo du alderdi tekniko eta zientifikoari dagokienez.

Hortaz, ia mende oso batez Espainiako Artxibo, Liburutegi eta Museoen historiaren ezagutzarako garrantzi bereziko funts dokumentala da. Liburutegi Nazionaleko Artxiboan gordetzen da zuzendaria aldi berean bere lan-saioen buru izateaz arduratzen zelako, Artxibozain, Liburuzain eta Arkeologoen Talde Fakultatiboaren buru gisa. Lan-saioak bere egoitzan egiten ziren, eta, bertan, Batzarrak sortutako dokumentazioa artxibatzen zen.

Gerra Zibilaren sorrera izan zen altxamendu militarra gertatu eta egun batzuen buruan, 1936ko abuztuaren 5ean, Instrukzio Publiko eta Arte Ederren Ministerioaren Dekretu batek Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboa ezeztatu zuen, eta desagertutako Batzarraren zereginak gauzatzeko Artxibo, Liburutegi eta Museoen Talde Fakultatiboaren Kudeaketa Batzorde bat izendatu zuen. Dekretu horren arabera, Kudeaketa Batzordea ordura arte Batzorde Fakultatiboak gauzatzen zituen zereginez arduratzen hasi zen. Hilabete batzuk geroago, 1937ko otsailaren 16an, Artxiboen, Liburutegien eta Altxor Artistikoen Batzorde Zentrala sortu zen. Erakunde hori arduratzen zen establezimendu horien eta ondare artistiko, dokumental eta bibliografikoa babestu eta sustatzearekin lotutako zerbitzuen lana koordinatzeaz. Egun batzuk lehenago, otsailaren 12an, Arte Ederren Zuzendaritza Nagusiak Batzorde Ordezkari bat izendatu zuen, bost funtzionariok osatua, aipatutako Batzorde Zentralaren ordezkari gisa, eta bere gain hartu zituen ordura arte Kudeaketa Batzordeak gauzatzen zituen zereginak. Gerra Zibilaren garaian sortutako erakunde horiek guztiek gauzatzen zituzten jarduerak beren dokumentazioan geratu dira islatuta, eta dokumentazio hori funts dokumental honetan gorde da.

SAILKAPEN-TAULA

Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboaren funts dokumentalak 50 metro lineal inguru hartzen ditu. Funts hori antolamendu eta deskripzio prozesuan dago. Jarraian behin-behineko sailkapen-taula bat jaso da. Baliteke irakurlearentzat erabilgarria izatea antolamenduaren eta dokumentu-moten inguruko ideia argiago bat izateko:

1. Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboa (1858-1936)

• Aktak (1857-1936)
• Sarrera-erregistroa (1858-1936)
• Irteera-erregistroa (1933-1936)
• Idazkariaren gutunak
• Irizpenak
• Gaiak
• Establezimenduen urteko memoriak
• Establezimenduen laneko hiru hilez behingo txostenak
• Establezimenduen bertaratze-oharrak
• Ziurtagirien bidez eratutako eskubideak
• Lekualdaketa-lehiaketak, Espedienteak
• Oposiziogileen lanpostuei buruz, Espedienteak
• Oposizioei buruz, Espedienteak
• Eskalafoiei buruz
• Txantiloiak
• Araudiak
• Kontuak

2. Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboaren Aholkularitza Batzordea (1933-1936)

• Aktak (1933-1936)
• Sarrera-erregistroa (1933-1936)
• Irteera-erregistroa (1933-1936)
• Gutunak

3. Artxibo, Liburutegi eta Museoen Batzar Fakultatiboaren Kudeaketa Batzordea (1936-1937)

• Aktak (1936)
• Sarrera-erregistroa (1936-1937)
• Irteera-erregistroa (1936-1937)
• Gutunak

4. Artxibo, Liburutegi eta Altxor Artistikoen Batzorde Zentralaren Batzorde Ordezkaria (1936-1937)

• Sarrera-erregistroa (1936-1937)
• Irteera-erregistroa (1936-1937)
• Gutunak