O Servizo de Cartografía da Biblioteca Nacional ten a súa base documental orixinaria nos fondos procedentes da Biblioteca Real e nas coleccións cartográficas do Antigo Gabinete Xeográfico adscrito á Primeira Secretaría de Estado e do Despacho Universal, de cuxa organización encargou Godoy aos cartógrafos Tomás López e Juan López, o seu fillo, no ano 1795.

Esta colección incorporouse á Biblioteca en 1913 por Real orde de 7 de xuño. O seu núcleo principal estaba constituído pola denominada Colección Mendoza, os mapas realizados pola Familia López e a colección de mapas manuscritos.

1. Colección Mendoza

Dentro do ambiente científico en que se desenvolveu a actividade profesional dos mariños españois no século XVIII, destaca a personalidade do Capitán de Fragata José Mendoza Ríos, que realizou importantes tarefas no campo científico, como a de reunir, por orde do primeiro ministro Manuel Godoy, unha colección de mapas para o Gabinete Xeográfico, que se creara adscrito á Primeira Secretaría de Estado. Colección que hoxe en día se custodia no Servizo de Cartografía da Biblioteca Nacional.

A Colección reunida por Mendoza, está composta por 2.405 mapas, divididos en dúas series: a primeira, formada por 1.697, imprimidos na súa maioría en Gran Bretaña, na segunda metade do S. XVIII; completouse cunha segunda serie de 708 mapas, gravados noutros países, como Francia, Alemaña, España, Rusia, etc. Os mapas están coidadosamente iluminados, a maior parte deles están entelados e consérvanse en perfecto estado. Son mapas importantes e valiosos, realizados naquel tempo que foi o da eclosión da xeografía científica en toda Europa.

2. Mapas da familia López

Tomás López de Vargas Machuca é a figura máis representativa da cartografía española do século XVIII. Foi discípulo de Bourguignon D'Anville, ilustre cartógrafo francés de quen aprendeu a técnica do trazado de mapas, coñecida como "xeógrafo de gabinete", non efectuando levantamentos persoalmente, senón cotexando diversos mapas dun mesmo territorio. Ao longo da súa vida realizou máis de douscentos mapas, cubrindo todo o territorio nacional e zonas de América.

A importancia dos mapas de López, a pesar da pouca exactitude que este procedemento tiña, reside en ser o primeiro cartógrafo español que, dun xeito sistemático, gravou e publicou mapas neste país, librándoo da dependencia dos mapas estranxeiros que ata ese momento se utilizaban. Nos seus mapas aparecen xa as divisións administrativas conforme ao esquema trazado por Felipe V nos Decretos de Nova Planta e que estivo vixente todo o século XVIII e no comezo do XIX, ata que no 1833 se adoptou a nova división en provincias e Partidos Xudiciais, que durou ata os nosos días.

Esta colección, case completa, contén os mapas levantados, gravados e publicados por Tomás López e os seus fillos Juan e Tomás Mauricio. Son mapas e planos, en folla solta ou formando atlas, na súa maioría de España e as súas provincias, posesións das ordes militares e colonias americanas. Tamén inclúe mapas de todos os continentes e dos países máis importantes de Europa.