Antzerkia
Bildumak hasieratik gehitu ditu obra dramatikoak (komedia solteak edo banakatuak, komedien zatiak, bilduma artifizialak…), antzerki lirikoaren generoko libretoak, antzerkiari buruzko ikerketak, eta, gerora, zinemarekin lotutako funtsak (zinema-gidoiak, kartelak, banatzaileen katalogoak, etab.)
Bildumaren Historia
Garai bateko “Antzerki Atala” 1873an Inprimakien sailean sortu zen “Obra dramatikoen Atalaren” oinordekoa da. Liburutegi nazionala banatzen zen bi sail handietako bat zen; bestea, berriz, Eskuizkribuena zen.
Hamabi azpi-ataletan antolatu zen:
- Antzerkiaren eta literatura dramatikoaren historia orokorra eta arte dramatikoari buruzko tratatuak
- Bilduma unibertsalak
- Antzerki grekoa
- Antzerki latindarra
- Lope de Vega. El mejor alcalde, el rey
- Erdi Aroko antzerki latindarra
- Antzerki espainiarra, sei azpi-ataletan banatua
- Antzerki portugesa Antzerki italiarra
- Antzerki frantsesa
- Antzerki ingelesa
- Antzerki alemaniarra
- Askotariko antzerkiak
1894an Liburutegi Nazionala egungo eraikinera lekualdatu zenean, bi sailetan mantendu zen egitura (1876ko erregelamendu-proiektu baten ondorioz, sei zatitan egituratu zen, baina "Obra dramatikoen Atalak" Inprimakien atalean jarraitu zuen). "Cervantes Atal" berriarekin batera, aipatu Inprimakien sailean geratu zen "Antzerki Aretoa" izenarekin.
Aurreko mendeko 80. hamarkadaren erdialdera, hainbat aldaketa jazo ziren Liburutegi Nazionalaren egituran: aipatu Atala modu ofizialean banandu egin zen. Inprimaki Erreserbatuen Ganbera sortu zen, eta bertan, luze iraun ez bazuen ere, "Urrezko Mendearen Atala" sortu zen garai bateko Cervantes eta Antzerki Atalen erantzukizun pean. Baina, berehala, antzerki bildumak ale berririk lortu ez eta bildumaren areagotzea eten zen. Azkenik, inprimatutako antzerki bilduma Eskuizkribu, Inkunable eta Arraroen Zerbitzuan barne hartu zen 1986tik aurrera, funtsak 2006an sortutako Inprimatutako Erreserben Zerbitzura gehitu ziren arte.
Alabaina, hainbat liburuzainek arreta berezia eskaini zioten antzerki bilduma aberatsari. Liburutegi-jardueran nabarmendu ez bazen ere, Vicente García de la Huerta aipatu behar da, eskribaua lehenengo 1761 eta 1766. urteen artean, eta Catálogo alphabético de las comedias, tragedias, autos, zarzuelas, entremeses y otras obras correspondientes al Teatro Hespañol katalogoaren egilea gero, hau da, bere Teatro Hespañol obrako hamasei liburukietako azkenekoarena. Liburuzain handia izan zen, baita ere, Leandro Fernández de Moratín, 1811 eta 1812 urteen artean; hiru katalogoren egile ere izan zen: Catálogo de piezas dramáticas publicadas en España durante el siglo XVII y autores que las escribieron, Catálogo histórico y crítico de piezas dramáticas anteriores a Lope de Vega eta Catálogo de piezas dramáticas publicadas en España desde el principio del siglo XVIII hasta la época presente (1825). Azken liburuzain handi eta liburutegiaren lehenengo zuzendari (1854 eta 1861 artean) Agustín Duránek egin zuen lana funtsezkoa izan zen bilduma areagotzeko, hil zenean bere bilduma gehitu baitzen. Gerora, Juan Eugenio Hartzenbusch (1862-1875) eta Manuel Tamayo y Baus (1884-1898) antzerkigileak izan ziren zuzendari.
Funtsak
Bildumak 55.264 liburuki ditu T kodearekin, eta 644 bilduma, berriz, Ti kodearekin (Antzerki ez-osoa: segidako liburukiak egiteari utzi edo liburutegian barne hartu ez diren liburukien argitalpenak barne hartzen ditu).
Atala sortu zenetik, antzerkiarekin lotutako funts guztiak gehitzen joan ziren atalean: obra dramatikoak (komedia solteak edo banakatuak, komedien zatiak, bilduma artifizialak…), antzerki lirikoaren generoko libretoak, antzerkiari buruzko ikerketak... Gerora, gaiari lotutako beste obra batzuk gehitu ziren, hala nola zinemari buruzkoak: atal honetan zinema-gidoiak dakartza dokumentazio grafiko osagarriarekin, 60. hamarkada amaieratik 80ko hasierara bitartekoak; filmen eta antzerki-lanen iragarki-paperak, kartelak, banaketa-katalogoak, etab.
Bilduma funts garrantzitsu batzuek puztu zuten; aipatzekoak dira adibidez:
- Juan Nicolás Böhl de Faber-en liburutegia, 1849an eskuratutakoa; garrantzitsua XVIII. mendeko komedia inprimatuen 50 liburuki artifizialak eta XVII. mendeko batzuk dituelako.
- Agustín Durán-en liburutegia, liburuzale izaki, besteak beste antzerki-bildumazale ere izan zenarena. Duránen liburutegia bere alargunak saldu zion Liburutegi Nazionalari 1863an; aipatu liburutegiak 3.700 liburuki eta paper-sorta zituen, horien artean Lope de Vegaren komedia-bilduma, 25 liburukietan; Loperen komedietako “Zati bitxiak” izenekoak (hala deitzen zitzaien Espainiako hainbat lekutan argitaratu zirelako, dramagile handiaren argitaratzaile nagusiekin lehian ibili arren); hainbat egileren 48 ale, 1652. eta 1704. urteen artean argitaratutakoak; besteak beste, Torres Naharro, Lope de Rueda, Timoneda, Cervantes, Guillén de Castro, Tirso de Molina eta Pérez de Montalbán-en obrak, zenbait komedia solte eta entremesez gainera. Inprimatutako obrekin batera, eskuz idatzitako obra dramatiko solteen bilduma ugari zeuden; horien artean daude Lope de Vegak, Vélez de Guevarak, Calderónek, Fernández de Moratínek eta beste egile batzuk idatzitakoak.
- Osuna eta Infanterriko dukea-ren liburutegia 1886an barne hartu zen BNEn. Eskuizkribuen aberastasun izugarriaz gainera (eskuz idatzitako 1.000 komedia baino gehiago, Calderón, Lope de Vega eta Tirso de Molinak idatzitako asko…), inprimatutako 35.000 liburuki baino gehiagok osatzen zuen haren liburutegia.
- Azkenik, liburuzale eta jakintsu zen Pascual de Gayangosen liburutegia. Funts honi esker gehitu ziren 22.000 inprimakietatik azpimarratzekoak dira komedien liburuki artifizial ugariak.